Rozwój niemowląt – spojrzenie rodziców
W pierwszym roku życia dziecko nabywa podstawowych umiejętności, które są mu niezbędne do życia. Jego rozwój jest harmonijny, ale nie przebiega zgodnie z terminarzem podręczników. Informacji „co moje dziecko powinno już potrafić” nie należy, więc traktować zbyt dosłownie. Skoki rozwojowe są jednym ze sposobów opisania intensywnych okresów w rozwoju niemowlęcia. Pobudzenie zmysłów i wzrost lęku separacyjnego mogą być sygnałami, że dziecko rozpoczyna skok rozwojowy. Rodzice powinni skupić się wtedy na tym, czego ich dziecko doświadcza, aby lepiej zrozumieć, dlaczego ich maluch może być nieco bardziej niespokojny i wrażliwy. Dzieci rozwijają się fizycznie i umysłowo w jednym czasie. Przechodzą przez ogólnie spójną serię doskonalących się umiejętności, które opierają się na sobie nawzajem. W tym okresie możemy mieć wrażenie, że dziecko jakby cofnęło się w swoim rozwoju i ma trudności ze zrobieniem tego, co jeszcze wczoraj wychodziło mu świetnie. Gdy następuje skok rozwojowy często ma się wrażenie, że dziecko nauczyło się wielu nowych rzeczy w przeciągu jednej nocy. Im dziecko jest starsze, tym czas trwania skoku rozwojowego wydłuża się.
W pierwszych pięciu miesiącach życia niemowlę rośnie mniej więcej o ¼ swojej długości i podwaja swoją wagę urodzeniową. Prawidłowy rozwój możliwy jest dzięki dobremu współdziałaniu wszystkich zmysłów. Dziecko samo określi swój rytm, należy mu tylko stworzyć optymalne, wspierające warunki. Język jakim mówisz do dziecka powinien być prosty, zrozumiały, a słowa wypowiadane powoli i często powtarzane. Od dnia narodzin dziecko próbuje nauczyć się panować nad swoim ciałem, pojąc i poznać swoje otoczenie. Nawet bez szczególnych impulsów większość dzieci uczy się chodzić, jeść i mówić. Zaufaj tej chęci uczenia się i wspólnie z Twoim dzieckiem nie poddawajcie się presji otoczenia. Niemowlę poznaje świat także dzięki przedmiotom, które go otaczają. Gadżety powinny odpowiadać stopniowi rozwoju malucha. Nie wprowadzaj zbyt wielu jednoczasowo, dziecko musi najpierw coś dobrze poznać, zanim przyjdzie chęć na nowe odkrycia. Efekt zdobywanych umiejętności rośnie tylko dzięki powtórzeniom.
Rozwój świadomych działań u niemowlęcia
Równolegle przebiega rozwój motoryczny dziecka. W pierwszych miesiącach życia traci ono wiele odruchów wrodzonych. Są to reakcje , które nie są sterowane świadomie, tylko wykonywane automatycznie. Kieruje nimi najstarsza część naszego mózgu, pień mózgu. Przyjmuje się, że są one wskazówkami na temat historii powstania człowieka – relikty po naszych przodkach. Dopiero utrata tych odruchów umożliwia niemowlęciu rozwój świadomych działań. Kilka z nich możesz z łatwością wywołać:
– przyciskając swój palec wskazujący do dłoni lub podeszwy dziecka, jego palce ścisną Twoją dłoń, a stopy także wykonają, daremny, ruch chwytania.
– gdy dziecko odczuwa zmianę położenia lub gwałtowne działanie bodźca, rozrzuca rączki i nóżki szeroko na wszystkie strony, i znowu je zamyka (odruch Moro)
– przytrzymując noworodka tak, aby jego stopy dotykały podłoża, dziecko wykonuje wtedy ruch chodzenia, jak gdyby chciało odmaszerować.
– pierwszy uśmiech, tak zwany uśmiech aniołka należy także do odruchów nieświadomych i jest interpretowany jako reakcja zdziwienia. Możesz go wywołać lekkim pukaniem w policzek dziecka, jednak najwcześniej pod koniec pierwszego tygodnia.
– ważnym dla życia odruchem jest odruch szukania, który pomaga w przystawianiu do piersi. Dotykając policzek dziecka piersią lub palcem, będzie tak długo obracało główkę, aż znajdzie brodawkę i zrobi dzióbek z ust. Dopiero wtedy jest gotowe do jedzenia.
Manewry uspokajające:
- Twarz.
- Twarz i głos.
- Twarz, głos i ręka na piersi.
- Twarz, głos i złożenie rączek na piersi.
- Twarz, głos, podniesienie i przytulenie.
- Twarz, głos, podniesienie, przytulenie i kołysanie.
- Twarz, głos, podniesienie, przytulenie, kołysanie i podanie czegoś do ssania.
Przydatny link:
Skala Oceny Zachowania Noworodka – https://nbas.pl/dla-rodzicow/
Nauka podaje siedem skoków rozwojowych, jakie mają miejsce w pierwszym roku życia
- Piaty tydzień życia nazywamy okresem wrażeń, niemowlę staje się bardziej uważne, wydłużają się okresu czuwania, pojawia się uśmiech w reakcji na głos rodziców, pojawiają się łzy.
- Pomiędzy siódmym, a dziewiątym tygodniem życia niemowlę odkrywa, że jego dłonie należą do niego, zaczyna się nimi bawić, wkładać do ust. Próbuje sam wydawać różne dźwięki, ciekawią go nowe odgłosy.
- Jedenasty, a dwunasty tydzień życia, to skok rozwojowy nazywany okresem niuansów. Niemowlę zaczyna dostrzegać detale w wyglądzie i tonie głosu swoich opiekunów. Potrafi także wyrazić swoje zdziwienie i bunt na widok osoby, której nie zna. Wyciąga ręce w kierunku zabawki, której chce dotknąć.
- Czwarty, a piąty miesiąc życia nazywany jest okresem wydarzeń. Maluch jest co raz bardziej komunikatywny, reaguje już na swoje imię. Wyraźnie manifestuje swoje znudzenia, śmiechem nakłania do zabawy. Przytulanka staje się jego prawdziwym przyjacielem, jest ciekawe świata, domaga się noszenia na rękach.
- Szósty, a siódmy miesiąc życia to czas tzw. Lęku separacyjnego. Dziecko nie chce rozstawać się z rodzicami nawet podczas snu, najchętniej zagościłoby w ich łóżku. To najlepszy czas na wprowadzanie rytuałów ułatwiających mu samodziane zasypianie. Malec potrafi już dostrzec proste zależności pomiędzy sytuacjami.
- Ósmy, a dziewiąty miesiąc życia to moment, kiedy dziecko wykazuje lęk przed obcymi, najchętniej nie rozstawałoby się z mamą. Rozwija się jego inteligencja, dzieli świat według swoich kategorii. Pociesza misia, robi papa na pożegnanie, interesuje się swoim odbiciem w lustrze. Sprawnie pełza i czworakuje podążając krok w krok za mamą.
- Ostatni ze skoków rozwojowych przypada na jedenasty/dwunasty miesiąc życia, tuż przed urodzinami. Dziecko samo inicjuje zabawę, co raz więcej mówi, a szczególnym upodobaniem cieszy się słowo „nie”. Wkrótce postawi pierwsze samodzielne kroki. Rozumie następujące po sobie zdarzenia, ich porządek w planie dnia jest dla niego ważny.
Reakcja rodziców na płacz
Płacz dzieci jest wyrazem ich dopasowywania się do życia w nowym środowisku. Zazwyczaj ma konkretną przyczynę , ale często jest koktajlem wielu uczuć, próbą uwolnienia się od napięć lub po prostu wołaniem o pomoc. Nawet jeśli nie zawsze jest dla nas zrozumiały, nigdy nie pozostawiajmy go bez odpowiedzi. Powinniśmy tak samo respektować temperament i potrzeby niemowlęcia jak prawa osoby dorosłej. Daj dziecku tak wiele swobody jak to możliwe i tak wiele ograniczeń, jak to niezbędne.
